English-Mongolian Buddhist Glossary
Edited by Khulan D.

This Buddhist Glossary will help you learn the English dharma words. Click any 'English' word, and you will hear how it is pronounced. Complete definitions and translations are given in Mongolian. You can reach any section of the glossary using the table of contents.

F

faith – итгэл бишрэл, сүжиг
faults – унал, гэм эргүү
feelings – амсуурга, мэдрэмж
fear – айдас
Fifty-One Mental Factors – 51нөхөр сэтгэл, Сэтгэлээс болсон 51
- The Five Omnipresent Factors – Хотолд одогч 5 сэтгэл, Хэзээ ямагт орших 5 нөхөр сэтгэл
  1. (1) feeling – сэрэхүй
  2. (2) discrimination – хуран мэдэхүй
  3. (3) intention – сэтгэхүй
  4. (4) mental engagement – хүртэхүй
  5. (5) contact (so called) – зүглэхүй мэдэл
- The Five Determining Factors – 5 орныг мэдэгч сэтгэл
  1. (1) aspiration – дуршил
  2. (2) belief – бишрэл
  3. (3) mindfulness – дурьдал
  4. (4) stabilization – самади (тогтоон барих)
  5. (5) wisdom – билэг билгүүн
- The Eleven Virtuous Factors – 11 буянт сэтгэл, Буянт 11 нөхөр сэтгэл
  1. (1) faith – сүсэг
  2. (2) shame – ичгүүр
  3. (3) embarrassment – сонжуур
  4. (4) non–attachment – тачаал үгүй
  5. (5) non–hatred – уур хилэн үгүй
  6. (6) non-ignorance – мунхаг үгүй
  7. (7) effort – хичээнгүй
  8. (8) pliancy – машид судлахуй (машид арилсан)
  9. (9) conscientiousness – сэрэмж
  10. (10) equanimity – тэгш (барих)
  11. (11) non–harmfulness – тийн хөнөл үгүй
- The Six Root Afflictions – язгуурын 6 нисваанис. (гэмт сэтгэл)
  1. (1) desire – хүсэл тачаал
  2. (2) anger – уур хилэн
  3. (3) pride – омог
  4. (4) ignorance – мунхаг
  5. (5) doubt – эргэлзээ
  6. (6) view – нисванист үзэл
- The Twenty Secondary Afflictions– 20 чухал нисваанис
  1. (1) belligerence – хилэн
  2. (2) resentment – өслөх, өшөө санах
  3. (3) concealment – нуух, далдлах
  4. (4) spite – уурлах, ундууцал
  5. (5) jealousy – атаа, найдангуй
  6. (6) miserliness – харам
  7. (7) deceit – заль мэх
  8. (8) dissimulation – башир, хуурмаг
  9. (9) haughtiness – оморхох
  10. (10) harmfulness – тийн хөнөөх
  11. (11) non–shame – ичгүүргүй
  12. (12) non–embarrassment – сонжуургүй
  13. (13) lethargy – будангуйрал, мунхрал
  14. (14) excitement – догшрох
  15. (15) non–faith – сүсэг үгүй
  16. (16) laziness – залхуу
  17. (17) non–conscientiousness – сэрэмжгүй
  18. (18) forgetfulness – умартах
  19. (19) non–introspection –алгасангуй
  20. (20) distraction – мэдсээр бус, болгоомж үгүй
- The Four Changeable Factors – Бусдад болох 4 сэтгэл
  1. (1) sleep – унтах
  2. (2) contrition – гэмших
  3. (3) investigation – онох
  4. (4) analysis – шинжлэх
The Five Buddha Families – Язгуурын 5 Бурхад
1. Akshobya (Vajra) – Акшобиа буюу Үл хөдлөгч
2. Vairocana (Tathagata) – Бирузана буюу Маш гийгүүлэн зохиогч
3. Ratnasambhava (Ratna) – Раднаасамбуу буюу Эрдэнэ гарахын орон
4. Amitabha (Padma) – Аминдаваа буюу Цаглашгүй гэрэлт
5. Amoghasiddhi (Karma) – Амогасидди буюу Тусыг бүтээгч
The Five Elements – 5 махбодь
1. earth – шороо
2. water –ус
3. fire – гал
4. wind (air) – Хий
5. space – огторгуй
The Five Paths – 5 мөр
1. Path of Accumulation – чуулганы мөр
2. Path of Preparation / Connection – найралдлагын мөр
3. Path of Seeing / Insight – үзэхүйн мөр
4. Path of Meditation – бясалгалын мөр
5. Path of Beyond Learning – Чанагш үл сурахуйн мөр
The Five Poisons – 5 хорт сэтгэл
1. ignorance, delusion – мунхаг
2. attachment, lust, desire – шунал, тачаал
3. aversion, hatred, anger – урин, уур хилэн
4. jealousy, envy, worldly ambition – атаа жөтөө
5. pride – омог бардам
The Four Activities of Buddhas – Бурханы 4 үйл
1. pacifying – Амирлангуйн үйлс
2. increasing – Дэлгэрэх үйлс
3. subjugating – Эрхийн үйлс
4. wrathful activity – Хүчний үйлс
The Four Characteristics of Karma – Үйлийн үрийн дөрвөн шинж
1. Karma is certain – Үйл магадтай ёсон
2. Karma multiplies – Үйл ихээр арвижих ёсон
3. Not experiencing the effects of actions that you did not do – Үйлдээгүй үйлтэй үл учрах
4. The actions you have done do not perish – Үйлдсэн үйл үл шамшаагдах
The Four Classes of Tantra – Тарнийн 4 ёс
1. Action Tantra (Kriyayoga) – Үйлийн дандар
2. Performance Tantra (Charyayoga) – Явдлын дандар
3. Yoga Tantra (Yogatantra)–Йогийн дандар
4. Highest Yoga Tantra (Anuttarayogatantra) – Ханьцашгүй дээдийн тарни
The Four Close Mindfulnesses / Contemplations – Дөрвөн дурьдахуйг ойр агуулахуй
1. Close Mindfulness of Body – Биеийн дурьдахуйг ойр агуулахуй
2. Close Mindfulness of Feeling – Мэдрэхүйн дурьдахуйг ойр агуулахуй
3. Close Mindfulness of Mind – Сэтгэлийн дурьдахуйг ойр агуулахуй
4. Close Mindfulness of Dharma – Номын дурьдахуйг ойр агуулахуй
The Four Common Preliminaries – Нийтийн дөрвөн бэлтгэл үйл
1. Contemplation on precious human rebirth – эрдэнэт хүмүүний төрөлийн талаархи бясалгал
2. Reflection on death and impermanence – үхэл ба мөнх бусын талаархи бясалгал
3. Contemplation on karma – үйлийн үр дээрхи бясалгал
4. Contemplation upon the suffering and miseries of samsara – сансарын хүрдийн зовлон, гунигийн талаархи бясалгал
The Four Elements – Дөрвөн махбод
1. earth – шороо
2. water – ус
3. fire – гал
4. wind – хий
The Four Emptiness – Дөрвөн хоосон
1. Emptiness – Хоосон
2. Highest Emptiness – Машид хоосон
3. Great Emptiness – Их хоосон
4. Universal Emptiness – Хамаг хоосон
The Four Great Praises by Lama Zonkhapa – Богд Зонхавын зохиосон Дөрвөн их магтаал
1. Praise to Dependent Arising – Шүтэн барилдлагын магтаал
2. Praise to Maitreya – Майдар бурханы магтаал
3. Praise to Manzhushri – Манзушри бурханы магтаал
4. Praise to Vijayani – Бизъяа бурханы магтаал
The Four Immeasurables – Цаглашгүй 4 Сэтгэл
1. love – асрахуй
2. compassion – нигүүсэхүй
3. joy – баясахуй
4. equanimity – Тэгшид барих
The Four Maras – шулмасын 4 аймаг
1. Skandha Mara (demon of the five aggregates) – хүсэл тачаал , уур хилэнгийн эрхээр буянд барцад үйлдэх нисваанисын шулам
2. Klesha Mara (demon of emotional defilements) – өвдөх, өтлөх, доройтохын эрхээр буянд барцад хийх цогцсын шулам
3. Mrityu Mara (demon of death) – Амь насыг егүүтгэж, буяны үйлийг таслах үйлийн эзний шулам.
4. Devaputra Mara (demon of divine pride and lust) – Атаа хорслын эрхээр буянд барцад үйлдэх тэнгэрийн хөвгүүний шулам
The Four Noble Truths – Хутагтын 4 үнэн
1. Truth of Suffering – Зовлон үнэн
2. Truth Stating the Origin of Suffering – Зовлонгийн шалтгаан үнэн (Бүхэн гарахуй үнэн)
3. Truth on How Suffering Can be Ceased by Eliminating the Need for Craving and Desire – Зовлонгоос ангижрах нь үнэн (Түрдэхүй үнэн)
4. Truth of the Path that Leads to the Cessation of Suffering – Зовлонгоос ангижрах зам мөр үнэн (Мөр үнэн)
The Four Obscurations – 4 түйтгэрүүд
1. The obscuration of negative emotions – нисванисын түйтгэр
2. The obscuration of karma – үйлийн түйтгэр
3. The obscuration of conceptual thoughts – бодлын түйтгэр
4. The obscuration of habitual tendencies – зуршилын түйтгэр
The Four Opponent Powers – Ерөндөгийн 4 хүч
1. Power of Regret – Сөхөөхийн хүч
2. Power of Remedies – Бүхэн эдлэхүйн ерөндөгийн хүч
3. Power of Restraint – Гэмээс харин буцахын хүч
4. Power of Refuge – Шүтээний хүч
The Four Seals of a Buddhist Doctrine – Буддын гүн ухааны 4 тамга
1. All products are impermanent – Хуран үүдсэн бүхэн мөнх бус
2. All contaminated things are miserable – Цуврилт бүхэн зовлонтой
3. All phenomena are selfless – Юмс бүгд Би үгүй
4. Nirvana is peace – Гаслангаас нөгчих нь амгалан
The Four Sects of Tibetan Buddhism – Төвдийн Буддизмын 4 ёс
1. Nyingma – Нямава ёс
2. Sakyapa – Сажава ёс
3. Kagyu – Гаржүдвийн ёс
4. Gelugpa – Гэлэгва ёс
The Four Tenets (Four Schools of Buddhist Philosophy) – Дөрвөн тогтсон таалал (Буддын гүн ухааны 4 сургууль)
1. Vaibhasika – Өвөрмөц өгүүлэгчин
2. Sautrantika – Судартан
3. Mind Only (Cittamatra) – Сэтгэл төдийтөн
4. Middle View (Madhyamika) – Төв үзэлтэн
The Four Types of Giving – Дөрвөн зүйл өглөг
1. Giving material help – Эд таваарын өглөг
2. Giving dharma teachings – Номын өглөг
3. Giving protection from fear – Аюулгүй өглөг
4. Giving of love – Асрахын өглөг
The Four Ways of Gathering Disciples – Шавийг хөгжөөх 4 зам
1. through generosity – өглөгийн сэтгэл
2. through wise and eloquent speech – цэцэн цэлмэг, уран үгээр
3. through teaching in accordance with the disciples needs – шавийн
4. through putting into practice what one teaches – өөрийн үлгэрээр

English-Mongolian Buddhist Glossary Edited by Khulan D.

F

English-Mongolian Buddhist Glossary
Edited by Khulan D.