English-Mongolian Buddhist Glossary
Edited by Khulan D.

This Buddhist Glossary will help you learn the English dharma words. Click any 'English' word, and you will hear how it is pronounced. Complete definitions and translations are given in Mongolian. You can reach any section of the glossary using the table of contents.

T

Tantra – дандар, тарнийн ёс
Tangible object – Хүрэлцэхүйн орон
Tara – Дарь эх
Ten Directions – Арван зүг
Ten Endowments – 10 учрал
- Five Personal Endowments – Өөрийн 5 учрал
1. Being born as a human – Хүмүүн ямагт
2. Being born in the center of a religious country – Төв газар төрсөн
3. Being born with a well functioning body and mind – Эрхтэн бүрэн төгс
4. not having committed any of the five heinous crimes – Үйлийн эцсээс эс буцсан
5. Having faith in the Dharma – Орноо сүжигтэй
- Five Circumstantial Endowments – Бусдын 5 учралл
1. Being born in the fortunate period when a Buddha had appeared – Бурхан заларсан
2. Being born in the fortunate period when a Buddha has taught the Dharma – Дээдийнномыгайлдсан
3. Being born in the fortunate period Dharma exists and flourishes – Дээдийн ном орших
4. Being born in the fortunate period when we are able to meet with pure followers of Buddha’s teachings – Түүнээ дагуулан оруулах
5. Being born in the fortunate period when practitioners can enjoy kind support – Бусдыг зүрхнээсээ энэрэх
Ten Grounds – Арван газар
Ten Non-Virtuous Actions – 10 хар нүгэл
1. Killing – амь таслах
2. Stealing – эс өгснийг авах
3. Sexual misconduct – буруу хурьцал
4. Lying – худал хэлэх
5. Divisive / slanderous speech – хов ярих
6. Cursing / harsh speech – хатуу ширүүн үг хэлэх
7. Gossip / idle speech – чалчаа үг
8. Covetous thoughts – хомхой сэтгэл
9. Harmful thoughts – хорт санаа
10. Wrong view – буруу үзэл
Ten Powers – 10 эрхэт
1. Power over life – насны эрхэт
2. Power over mind – сэтгэлийн эрхэт
3. Power over necessities – эдийн эрхэт
4. Power over karma – үйлийн эрхэт
5. Power over birth – төрлийн эрхэт
6. Power over creative imagination – Үлэмж сэтгэлийн эрхэт
7. Power over resolution – Бишрэлийн эрхэт
8. Power over miracles – рид хувилгааны эрхэт
9. Power over knowledge – Номын эрхэт
10. Power over presentation – Бэлгэ билгийн эрхэт
Tengyur – Данжуур
Tenets – гүн ухаан, үзэл, тогтсон таалал
Terma – сан
Three Baskets of Teachings – 3 аймаг сав
1. Ethic (Vinaya) – Номхотголын аймаг
2. Sutra – Судрын аймаг
3. Abhidarma – Илт номын аймаг
Three Doors – Гурван үүд
1. Body – Бие
2. Speech – Хэл
3. Mind – Сэтгэл
Three Faults of a Vessel – Савны гурван гэм
1. Being upside down – Амыг хөмөрсөн сав
2. Though held right side up, being dirty – Амыг дээш харуулсан ч хир буртагтай сав
3. Though clean, having leaky bottom – Хир буртаггүй хэдий ч ёроол нь цоорхой сав
Three Jewels – Гурван эрдэнэ
1. Buddha – Бурхан
2. Dharma – Ном
3. Sangha – Хувраг
Three Lower Realms – Гурван муу заяа
1. Hell – Там
2. Preta – Бирд
3. animal – Адгуусан
Three Poisons – Гурван хорт сэтгэл
1. Ignorance – мунхаг
2. Attachment – тачаал
3. Aversion – урин , уур
Three Principle Aspects of the Path – Мөрийн гурван эрхэм
1. Renunciation – Магад гарахуй, Уйсахуй
2. Bodhichitta – Бодь сэтгэл
3. Wisdom / Correct View of Emptiness – Билиг билгүүн ба хоосон чанарыг таньсан зөв үзэл
Three Roots – Ёзоорын гурав
1. Guru – Багш
2. Yidam – Идàм
3. Dakini – Дагинас
Three Sufferings – Гурван зовлон
1. Suffering of Pain – Зовлонгийн зовлон
2. Suffering of Change – Урвах зовлон
3. Pervasive Suffering – Түгээмэл хуран үүдэх зовлон
Three Times – 3 цаг
1. Before life – Өнгөрсөн, урьд төрөл, Нөгчсөн
2. Present life – Одоо, эдүгээ төрөл
3. Next life – Ирээдүй , хойд төрөл
Three Turnings of the Wheel – номын хүрдийг гурвантаа эргүүлэх
Three Worlds / Realms – 3 орон
1. the Formless Realm – дүрсгүйн орон
2. the Form Realm – дүрстийн орон
3. the Desire Realm – амармагийн/ хүслийн орон
Tilopa Tulku – Дилав хутагт
Tong len / taking and giving – өгөхүй ба авахуй
torma – балин
transcendental – чанадын
Transcendental wisdom – чанад хязгаарт хүрсэн билиг билгүүн.
transmigratory – сансарын хүрднээ зорчигч
Truth body – Номын лагшин
True existence – Үнэн оршихуй
Tsanid Philosophy (Pramitayana dratseng) – Цанид гүн ухааны дацан
Tumo – Дүмэ – хүйсний хүрдний бясалгал
Tune – ая дан
Twelve deeds of Shakyamuni Buddha – Бурхан багшийн 12 зохионгуй.
1. Descending from Tushita – Төгс баясгалант тэнгэрийн орноос төрөл егүүдсэн зохионгуй.
2. Conception into the Womb – Эхийн хэвлийд оршсон зохионгуй
3. Birth in the garden of Lumbini – Лагшин хувилан мэндэлсэн зохионгуй
4. Training in the Arts, Crafts and Sciences – Эрийн эрдмийг үзүүлсэн зохионгуй
5. Marriage to Yashodhara, the birth of his son Rahula and the enjoyment of royalty – Хатан нөхдөөр цэнгэсэн зохионгуй
6. Renunciation of Samsara, Leaving his life as a Prince – Илт гарсан зохионгуй
7. Practice of Austerities and Asceticism, and then Renouncing them – Хатуужлыг эдэлсэн зохионгуй
8. Taking His place at the Vajrasana in Bodh Gaya, the seat under the Bodhi Tree – Боди зүрхэнд заларсан зохионгуй
9. Victory over of the leader of Maras, Papiyan – Асрахуйн мэсээр шуламсыг номхотгосон зохионгуй
10. Attainment of Enlightenment reached while meditating under the bodhi tree – Илт туулсан боди хутгийг олсон зохионгуй
11. Teaching the Dharma – Номын хүрдэн эргүүлсэн зохионгуй
12. Passing away at the age of 83 – Гаслангаас нөгчсөн зохионгуй
Twelve links of Dependent Origination – шүтэн барилдахуйн 12 гишүүн
1. primordial ignorance – мунхаг
2. conditioned / formative actions – хуран үйлдэх, үйл
3. consciousness – тийн мэдрэхүй, хуран мэдэл , сэтгэл, ухамсар (тийн мэдлийн үе гишүүн орчлонд тусах)
4. name and form – нэр болон дүрс
5. the five sense bases and the mind – төрөн түгэхүй
6. contact and its desire for the object – мэдрэхүй, хүрэлцэхүй
7. sensation or desire giving rise to feelings of pleasure and pain – амсуурга, сэрэхүй
8. craving – шунах
9. grasping – авахуй
10. potential existence – оршихуй, сансар
11. birth leading to endless rebirth – төрөхүй
12. aging and death leading to endless cycles of life and death – өтлөх ба үхэх
Two Accumulations – 2 чуулган
1. the accumulation of merits – Буяны чуулган
2. the accumulation of wisdom – Билэг билгүүний чуулган
Two Extremes – Хоёр хязгаар
1. Nihilism – Тасархайн хязгаар
2. Eternalism – Мөнхийн хязгаар
Two Extremes of Behavior – зан байдлын хоёр хязгаар
1. Indulgence – өөрийгөө өөгшүүлэх, зоргоороо
2. Self mortification – өөрийгөө цээрлүүлэх
Two Obstacles of Meditative Stabilization – Бясалгалын хоёр гол тотгор
1. Lethargy – Живэх
2. Excitement – Догшрох
Two Stages of Tantra – Тарнийн 2 зэрэг
1. Generation stage – Үүсгэлийн зэрэг
2. Completion stage – Төгсгөлийн зэрэг
Two Truths – 2 үнэн
1. the conventional or relative truth – янагуухи үнэн
2. the absolute or ultimate truth – чанагуухи, үнэмлэхүй үнэн
Two Veils / Obscurations – 2 түйтгэр
1. the obscuration of emotional defilement – Нисванисын түйтгэр
2. the obscuration of objective knowledge – Мэдэгдэхүүний түйтгэр

English-Mongolian Buddhist Glossary Edited by Khulan D.

T

English-Mongolian Buddhist Glossary
Edited by Khulan D.